გიწვევთ მონაწილეობის მისაღებად
საერთაშორისო ინტერდისციპლინურ კონფერენციაში „ფიროსმანი და ქართული კულტურა“

გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრი, იუნესკოს ეგიდით და საქართველოს კულტურის წამყვანი დაწესებულებების თანამონაწილეობით, 2012-2013 წლებში ახორციელებს პროგრამას, რომელიც ნიკო ფიროსმანაშვილის (ფიროსმანი) მხატვრული ფენომენის ინტერდისციპლინურ კვლევას გულისხმობს და მხატვრის დაბადებიდან 150 წლისთავს ეძღვნება.
2012 წლის 13 დეკემბერს, ჩუბინაშვილის ცენტრისა და საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის ერთობლივი პროექტის ფარგლებში გაიმართა მრგვალი მაგიდა და პუბლიკაციების გამოფენა „ფიროსმანის მხატვრული ფორმა – გენეზისი და რაობა“, სადაც 9 მეცნიერმა მიიღო მონაწილეობა სხვადასხვა სამეცნიერო-კვლევითი და სასწავლო დაწესებულებიდან.
2013 წლის 5 – 8 ნოემბერს გაიმართება საერთაშორისო ინტერდისციპლინური კონფერენცია „ფიროსმანი და ქართული კულტურა“, სადაც წარმოდგენილი იქნება როგორც ფიროსმანისადმი მიძღვნილი, ისე – თავისუფალი სექციის მოხსენებები. თავისუფალი სექციის პრეზენტაციები დაუკავშირდება უშუალოდ იმ კულტურულ გარემოს (ძირითადად – თბილისი) და მის მრავალმხრივ კვლევებს,  სადაც XIX-XX საუკუნეთა მიჯნაზე ჩამოყალიბდა ფიროსმანის ფენომენი.
კონფერენციის მხარდამჭერია შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი. პროექტის ფარგლებში პარტნიორი დაწესებულებების: საქართველოს ეროვნული მუზეუმის, საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს, საქართველოს ეროვნული არქივის, საქართველოს თეატრის, მუსიკის, კინოსა და ქორეოგრაფიის სახელმწიფო მუზეუმის, საქართველოს ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრის მიერ გაიმართება სხვადასხვა კულტურული და საზოგადოებრივი ღონისძიებები.
2014 წლის 1 აპრილისათვის ფიროსმანისადმი მიძღვნილი კონფერენციის რჩეული მასალების საფუძველზე გამოიცემა სამეცნიერო შრომების კრებული. თავისუფალი სექციის მოხსენებები კი დაიბეჭდება ჩუბინაშვილის ცენტრის ელექტრონულ ჟურნალში „Ars Georgica“.
გთხოვთ, მონაწილეობის სურვილის შემთხვევაში, გადმოგზავნოთ თეზისები ქართულად და ინგლისურად (თითოეული – 1 გვერდამდე)  არაუგვიანეს 1 ივლისისა. მიუთითეთ ზეპირ მოხსენებას (სლაიდ-შოუ და 5-10 გვერდი ტექსტი, შრიფტი – 11-იანი სილფაინი, დაცილება სტრიქონებს შორის – 1,5) წარმოადგენთ, თუ სასტენდო პრეზენტაციას (1 ოქტომბრამდე – 4-7 გვერდი ტექსტი, 11-იანი სილფაინი, დაცილება – 1,5 და 5-10 ილუსტრაცია). მოხსენების რეგლამენტი – 20 წუთი, დისკუსიის – 10 წუთი.
თეზისების განხილვის შემდეგ, კონფერენციის სამეცნიერო საბჭო უფლებას იტოვებს უარი უთხრას მსურველს მონაწილეობაზე, შესთავაზოს მას ზეპირ ან სასტენდო მომხსენებლად გადასვლა. დადებითი ან უარყოფითი პასუხები ავტორებს ეცნობებათ 15 ივლისამდე. მოწვეულ მონაწილეებს ვთხოვთ 1 ნოემბრამდე წარმოადგინონ მოხსენების სრული ტექსტი და CD-ზე ჩაწერილი ვიზუალური მასალა.
საკონტაქტო პირი:  მარიამ გაჩეჩილაძე – 599 25 07 25, mariam_gachechiladze@hotmail.com
თბილისი, ათონელის ქუჩა N 9, www.gch-centre.ge

2013 წლის 6 მარტს  გ. ჩუბინაშვილის ინსტიტუტის (ეროვნული ცენტრის) თანამშრომლები შეიკრიბენ ახალ შენობაში, ათონელის ქუჩა N 9-ში, 20-წლიანი უსახლკარობის და ლტოლვილობის შემდეგ.

ცენტრის სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარემ, დიმიტრი თუმანიშვილმა სიტყვით მიმართა თანამშრომლებს და ახალ პირობებში მუშაობის თაობაზე  და პრობლემებზე ესაუბრა.

შუა საუკუნეების ქართული კულტურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლი – ოშკისტაძარი, რომელიც ტაო-კლარჯეთში მდებარეობს, ძეგლთა მსოფლიო  ფონდის(World Monuments Fund) 2012 წლის საზედამხედველო ძეგლთა სიაში მოხვდა. ფონდმა საკუთარ საიტზე სპეციალური გვერდი შექმნა:  http://www.wmf.org/project/oshki. მომზადდა და გამოქვეყნდა შესაბამისი პლაკატიც.
ძეგლთა მსოფლიო  ფონდის ოფისი ნიუ იორკში მდებარეობს. 1996 წლიდან მოყოლებული, ის ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ აქვეყნებს მსოფლიო მასშტაბით განადგურების პირას მყოფი ძეგლების სიას და მათ გადასარჩენად მსოფლიოს შესაბამის ორგანიზაციებს, სახელმწიფოებს, დონორებსა და მას–მედიას თანამშრომლობისკენ მოუწოდებს. ამ ძეგლების 80 პროცენტს ძეგლთა მსოფლიო  ფონდის ჩარევის შემდეგ რესტავრაცია ან კონსერვაცია ჩაუტარდა.

წელს შეირჩა 67 ძეგლი მსოფლიოს 40 ქვეყნიდან. მათ შორისაა ოშკის ტაძარი. პროექტის სპიკერია გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრის თანამშრომელი ირინე გივიაშვილი. მასთან ერთად განაცხადის მომზადებაში მომზადებაში მონაწილეობა მიიღეს დავით ხოშტარიამ და მარკუს ბოგიშმა.

ამ საკითხთან დაკავშირებით 2011 წლის 12 ოქტომბერს გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ეროვნული ცენტრში გაიმართა საგანგებო პრეს-კონფერენცია.

За последнее время неоднократно – в том числе на высоком международном уровне – ставится вопрос о состояние памятников культуры на территории Абхазии. Одноко, что сведения об их сохранности более или менее случайны, что грузинские специалисты – кстати, долгие годы занимавшиеся их изучением и реставрацией, уже 20 лет лишены возможности, ознакомится с положением вещей на месте дает достаточное основание для тревоги.

Особенно взволновали и специалистов по культурному наследию и широкую общественнотсь материалы о работах, проведенных в Илорском храме св. Георгия, важном как с художестенной, так и исторической и религиозно-церковной точки зрения – ведь Илори в течении веков был одным из важнейших центров духовной жизни христиан всей Западной Грузии. Результаты последнего «обновления» столь очевидно плачевный, что обсуждать их нет надобности – заштукатуривание фасадов, надстройка «купола» – все это в духе «русского» стиля XIX века, – ниже всякой критики.

По стороннему взгляду, вероятно, непонятно, почему этот единный случай вызывает такую тревогу и столь резкий протест. Причина очень проста – грузинским ученым, общественным деятелям, политикам, хорошо известно к чему приводили подобные «мероприятия» в прошлом и имеют все основания полагать, что судьбу Илори могут разделить и другие памятников прошлого.

Быть может, наиболее наглядные примеры, напоминающие, чего можно ожидать – храмы во имя Пресвятой Богородицы в Бичвинта (в течении веков кафедра главы церкви Западной Грузии) и Дранда. Первый был лишен конусообразной кровли купола – явного показателя южнокавказской, в частности, грузинской архитектуры! – портиков (связывающих церкви Абхазии с северо-восточной грузинской исторической провинцией Кахети) и, конечно, здание полностью оштукатурили. В Дранда пробиваются новые проемы, опять таки все покрывается толстым слоем штукатурки, куполу же – «реставраторы» не знали, что архитектура Дранда в основном ранневизантийская, с небольшими южнокавказско-грузинскими «примесями»! – придана совершенно фантастическая форма с подобием «кокошников» русских церквей у основания кровли.

Нам скажут, что это обусловленно уровнем научных знаний того времены, неразвитостью методики и методологии реставрации. Конечно, эти факторы тоже имеют значение, но суть дела демонстрирует сравнение с Моквским храмом, обнавление которого произведено по воле и на средства светлейшего князя Михейла Шарвашидзе-Чачба. Его ремонтеры так же не смотри сохранить древные порта и надстроили балдахинчик над куполом, но, попытались возметить утрату прежных новым западным портиком, сохранили конусовидность крыши купола, попытались – к сожалению на значительно более низком – в художественном отношение, – воспроизвести на новой фасадной облицовке древние членения. Благодаря этому, несмотря на явные потеры, в Мокви не произашло принципиальных изменений характера архитектуры.

Можно вспомнить еще востановление церкви св. Симона Кананита в Анакопия (ныне Новый Афон). Строители здесь так же сохранили древнюю фасадную кладку, постарались также не нарушить ее характер, по мере сил повторили убор шторных окон, но – крыша купола сделана сферической, что, опять-таки существенно меняет силуэт и, следовательно, облик храма.

Никто не сомневается в искренности религиозного чуства русских монахов, «заказчиков» ремонтов в Бичвинта, Дранда, Анакопия – кстати, новоафонским отцам все мы обязаны спасением большого числа резных каменных фрагментов, собранных ими в крепостной церкви Анакопия. Но вряд ли можно считать случайным, что в результат их деятельности каждый раз происходит «обрусение» архитектуры; вряд ли можно усомниться, что в этом отношении они действуют в полном соответствие с имперской политикой, совершенно неприкрыто ней равленной против «туземцем», кстати, и абхазцев. Факт и то, что глубокое благочестие у многих – не всех! – служателей российской церкви вполне сочеталось с велико державным – в частности, грузинофобскими – взглядами.

Еще один пример печальных последствий искреннего рвения – судьба Бедийского собора – его купол был разобран, большая же часть фасадной облицовки снята опять же русскими монахами с целью обновления поврежденного здания. Но события начала XX века помешали завершению их начинания, монахи ушли, древные камни пропали и вместо пострадавшей постройки мы получили – руины (Напомним, что таким же образом погиб храм Кабенского монастыря близ сел. Коджори в окрестностях Тбилиси).

Учитывая этот тяжелый опыт, принимая во внимание завидное постоянство российской кавказской политики, имеющей целью ассимиляцию народов Кавказа, видя действия российских священнослужителей, идущие вразрез с официальными заявлениями иерархов Московской Патриархии нас не может не настораживать любая активность в связи с состоянием древностей Абхазии.

Даже в тех случаях, когда охранные меры выглядят вполне профессиональными – как, видимо, работы в Лыхенском храме, – мы не можем не учитывать возможности полубессознательной тендециозности исполнителей реставрации, часто столь губительной политической ангажированности – ведь устранить следствии поновителем XIX века, скажем, в Бичвинта до конца не удалось и реставраторам XX века.

Именно поэтому действия, подобные «ремонту» Илорской так обеспокоила многих из нас; поэтому – никого ни в чем не обвиняя! – кажутся столь подозрительными слухи о повреждениях Бедийских росписей, причем как раз портрета царя Баграта; именно поэтому мы разделяем мнение о необходимости международного контроля над состоянием культурного наследия в зонах “заморошенных конфликтов» Южного Кавказа.

Ученный Совет Национального Исследовательского Центр по Истории Грузинского Искусства и Защиты Памятников им. Г.Н. Чубинашвили

როგორც ცნობილია, რამდენიმე კვირაში ხელი უნდა მოეწეროს საქართველოსა და თურქეთის რესპუბლიკას შორის ხელშეკრულებას, რომელიც ითვალისწინებს ოშკისა და იშხნის ტაძრების აღდგენას ქართველი სპეციალისტების მონაწილეობით.

ძნელი წარმოსადგენია, ვინმეს, ვისაც გული შესტკივა ჩვენი კულტურული მემკვიდრეობისთვის, არ გახარებოდა ამ ერთი ხანია დაყოვნებული და, ლამისაა, უიმედოდ ქცეული საქმის სასიკეთოდ დაგვირგვინება. ეს მით უფრო გასახარია, რომ არა მარტო უზრუნველყოფილი იქნება ქართული საეკლესიო ხუროთმოძღვრების ორი გამორჩეული ნაწარმოების სამომავლო არსებობა, არამედ ისახება თურქეთის სხვა ქართულ სიძველეთა გარდაუვალი დაღუპვისაგან გადარჩენის იმედიც.

ვისაც საქმე ჰქონია სიძველეთა დაცვის საქმესთან, იცის, რა სიძნელეებთანაა დაკავშირებული ამგვარი საერთაშორისო თანამშრომლობა. არც ის უნდა დავივიწყოთ, რომ მრავალი წლის მანძილზე ოშკის, იშხნის, ოთხთა ეკლესიის, ხანძთის თუ სხვა ქართული ეკლესია-მონასტრებისა თუ ციხე-სიმაგრეების აღდგენა-გამაგრება კი არა, ნახვაც კი ქართველ მეცნიერთა თუ სიძველეთა მოყვარულთა ფუჭი ნატვრა იყო. ვითარების ასე შემობრუნება, პირველ რიგში, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროსა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს შეერთებული ძალისხმევის და, ამასთან, ჩვენი საზოგადოების მონდომების ნაყოფია. დასაფასებელია თურქული მხარის პოზიციაც, მისი კეთილი ნება გაითვალისწინოს ჩვენი სურვილები და გამონახოს ოშკისა და იშხნის (სავარაუდოდ, მერე და მერე, სხვა ძეგლებისაც) აღდგენით სამუშაოებში ქართველ მკვლევართა თუ რესტავრატორთა ჩაბმის გზები.

შესაძლებელია ამ დიდსა და საშურ საქმეს პრობლემებიც ახლდეს. ისიც შესაძლებელია, რომ სხვანი მას ჩვენგან განსხვავებულად ხედავდნენ და აფასებდნენ. მაგრამ ჩვენ გვჯერა, რომ ჩვენი საზოგადოების გონიერება და სიმტკიცე ნებისმიერ დაბრკოლებას გადაგვალახინებს და ნებისმიერ საფრთხეს აგვარიდებს.

მოუთმენლად მოველით სახელმწიფოთშორისი მოლაპარაკებების დასრულებასა და ოშკისა და იშხნის ტაძრებზე აღდგენითი სამუშაოების დაწყებას, რაც იხსნის ამ ძლიერ დაზიანებულ ნაგებობებს დაღუპვის საშიშროებისგან.

გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის ეროვნული კვლევის ცენტრის სამეცნიერო საბჭო.

საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული ახალგაზრდობის სულიერი და ინტელექტუალური განვითარების ცენტრში 2011 წლის 7 ნოემბერს გაიმართა ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორის ლეონიდე (ლეო) შერვაშიძის დაბადებიდან 100 წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო საღამო.

ღონისძიებას წარუძღვა ქ-ნი ასმათ შერვაშიძე. ლეო შერვაშიძის  ღვაწლზე ისაუბრეს გიორგი ჩუბინაშვილის ცენტრის   წარმომადგენლებმა: ქ-ნებმა   კიწი მაჩაბელმა დამარიამ დიდებულიძემ. სიტყვით გამოვიდნენ ბ-ნები ვახტანგ ჯაფარიძე და გიორგი ანჩაბაძე.
საიუბილეო საღამოს დასასრულს, ლეო შერვაშიძეზე ისაუბრა საქართველოს პატრიარქმა უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ.

საიუბილეო საღამოს მოწყობაში მონაწილეობდნენ: ჰერალდიკის სახლი, საქართველოს თავადაზნაურთა დარბაზი, საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული ახალგაზრდობის სულიერი და ინტელექტუალური განვითარების ცენტრი

გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნულმა ცენტრმა მონაწილეობა მიიღო საერთაშორისო პარტნიორობაზე დაფუძნებული პროექტის “OLKAS. ეგეოსიდან შავ ზღვამდე – შუასაუკუნეების ნავსადგურები აღმოსავლეთის საზღვაო გზებზე” მომზადებასა და წარდგენაში. პროექტი წარდგენილ იქნა საბერძნეთის მიერ (ბიზანტიური და პოსტბიზანტიური ძეგლების ევროპული ცენტრი, თესალონიკი), მონაწილეობენ რუმინეთის, თურქეთის, ბულგარეთის, უკრაინის სამეცნიერო დაწესებულებები. პროექტის ხანგრძლივობა 2 წელი.

2011 წელს პროექტმა გაიმარჯვა ევროკავშირის “შავი ზღვის აუზის საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამის” (Black Sea CBC) ფარგლებში ჩატარებულ პირველ კონკურსში.

ამასთან დაკავშირებით ა. წ. 23 მაისს, მთავრობის კანცელარიის შენობაში გაიმართა დაჯილდოება. გამარჯვებულ პროექტებს მადლობის სიგელები გადასცა ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა  ბატონმა გიორგი ბარამიძემ.

2012 წელს ცენტრმა დაიწყო საერთაშორისო პროექტის განხორციელება:

საერთაშორისო პროექტი – “OLKAS  ეგეოსიდან შავ ზღვამდე – შუა საუკუნეების ნავსადგურები აღმოსავლეთის საზღვაო გზებზე“(2012-2013) პროექტში მონაწილეობს საბერძნეთის, ბულგარეთის, რუმინეთის, თურქეთის, უკრაინის სამეცნიერო დაწესებულებები და გ. ჩუბინაშვილის ცენტრი). პროექტმა 2011 წელს გაიმარჯვა შავი ზღვის აუზის საზღვრისპირა თანამშრომლობის პროგრამის (Black See CBC) ფარგლებში ჩატარებულ პირველ კონკურსში. წამყვანი ორგანიზაციაა თესალონიკის ბიზანტიური და პოსტბიზანტიური ძეგლების ევროპული ცენტრი. გ. ჩუბინაშვილის ცენტრიდან პროექტში მონაწილეობენ – დ. ხოშტარია (მენეჯერი), ქ. მიქელაძე (სამეცნიერო ხელმძღვანელი), ნ. ნაცვლიშვილი, ი. მანია. 2012 წელს პროექტის ფარგლებში ჯგუფის წევრებმა შეასრულეს პროექტით გათვალისწინებული სამუშაო (მონაცემთა ბაზისთვის მასალის მომზადება), იყვნენ მივლინებაში ბათუმში და მონაწილეობა მიიღეს უორქშოფსა (თესალონიკი) და კონფერენციაში (კიშინოვი).