თუმანიშვილი დიმიტრი

(1950, თბილისი -2019,თბილისი)
ხელოვნებათმცოდნე, ცენტრის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი, სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე.

სამეცნიერო კვლევის სფერო  –  ძველი ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია.
საქმიანობა – 1999-2006 წლებში იყო ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე; შუა საუკუნეების არქიტექტურის განყოფილების გამგე;  თბილისის სამხატვრო აკადემიასა და თბილისის სასულიერო აკადემიაში მიჰყავს ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორიისა და ხელოვნებათმცოდნეობის ისტორიის კურსი; არის სახელოვნებათმცოდნეო მეცნიერებაში დაწერილი შრომების შეუცვლელი რეცენზენტი, რედაქტორი და კონსულტანტი; წლების მანძილზე ამუშავებს ქართულ სახელოვნებადმცოდნეო დარგში მოღვაწე მეცნიერთა არქივებს.

რჩეული ნაშრომები:  1. გუმბათიანი ტაძრის ნაშთი თბილისის დედა–ციხეში, ძეგლის მეგობარი, N38, 1975 (ი. ელიზბარაშვილთან ერთად);   2. Тема свободного креста в средневековой грузинской архитектуре, ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილი II საერთაშორისო სიმპოზიუმი, თბ., 1977;  3. ქართული ტაძრის გარე სახის ერთი თავისებურებისათვის, საბჭოთა ხელოვნება, N8,  1977; 4. «გუმბათიანი საყდარი» სოფელ მატანის მიდამოებში, ძეგლის მეგობარი, N60, 1982;   5. ბანას ტაძარი, თბ., 1989 (რ. მეფისაშვილთან ერთად); 6. კოლორიტის პრობლემა გერმანულ ხელოვნებათმცოდნეობაში, სპექტრი,  N1, 1989;  7. Смирнов и формирование грузинского искусствоведения. Художественние памятники и культура Востока, Л., 1989;  8. წერილები, ნარკვევები, თბ., 2001; 9. გელათი, წინათქმა, ანოტაციები, თბ., 2007 (თანაავტორი);  10. მცხეთის წმ. ჯვრის ტაძარი, თბ., 2008 (თ. ხუნდაძესთან ერთად); 12. დავითგარეჯის  მონასტრები, თბ., 2008 (ა.ვოლსკაიასა და მ. ბულიასთან ერთად);  13.  Ancient Georgian Art, Tbilisi, 2008 (მ. დიდებულიძესთან ერთად);  14. ქართული ქრისტიანული ხელოვნება, წინათქმა, ხუროთმოძღვრება, თბ., 2008; მეორე გამოცემა 2010; 15. გზაჯვარედინზე, წერილები, ნარკვევები, თბ., 2008. 

  1. გუმბათიანი ტაძრის ნაშთი თბილისის დედა–ციხეში, ძეგლის მეგობარი,  N38, 1975 (ი. ელიზბარაშვილთან ერთად);
  2. Тема свободного креста в средневековой грузинской архитектуре,   ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილი II საერთაშორისო სიმპოზიუმი, თბ., 1977;
  3. ქართული ტაძრის გარე სახის ერთი თავისებურებისათვის,   საბჭოთა  ხელოვნება,  N8,  1977;
  4. აღმოსავლეთქრისტიანული ხუროთმოძღვრების ტიპოლოგიის შესახებ,   ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილი II საერთაშორისო სიმპოზიუმის მასალები, თბ., 1977;
  5. ქართულ სიძველეთა შესწავლის ისტორიიდან, საბჭოთა ხელოვნება,  N1, 1979;
  6. «გუმბათიანი საყდარი» სოფელ მატანის მიდამოებში, ძეგლის მეგობარი,  N60, 1982;
  7. არქიტექტურის იკონოგრაფიის შესახებ, მაცნე, ისტორიის, არქეოლოგიის ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია,  N2, 1982;
  8. XII საუკუნის ქართული ხუროთმოძღვრების ერთი ტენდენციის გაგებისათვის, საბჭოთა ხელოვნება,  N1, 1983;
  9. გიორგი ჩუბინაშვილი, საბჭოთა ხელოვნება,  N11, 1985;
  10. ლევან რჩეულიშვილი, საბჭოთა ხელოვნება,  N10, 1988;
  11. ბანას ტაძარი, თბ., 1989 (რ. მეფისაშვილთან ერთად);
  12. კოლორიტის პრობლემა გერმანულ ხელოვნებათმცოდნეობაში, სპექტრი,  N1, 1989;
  13. Смирнов и формирование грузинского искусствоведения, Художественные памятники и культура Востока, Л., 1989;
  14. გ. ქიქოძე და ოგიუსტ როდენის შემოქმედება, ლიტერატურა და ხელოვნება,  N1, 1990;
  15. სტილის საკითხი ქართულ ხელოვნებათმცოდნეობაში, ლიტერატურა და ხელოვნება,  N2, 1990;
  16. აფხაზეთის ხუროთმოძღვრების შესახებ, საბჭოთა ხელოვნება,  N1, 1990;
  17. შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების ეროვნული ერთიანობის შესახებ, ლიტერა­ტურა და ხელოვნება,  N3-6, თბ., 1993;
  18. სიმბოლურობა შუა საუკუნეების ქართულ ხუროთმოძღვრებაში, ლიტერატურა და ხელოვნება,  N2, თბ., 1993;
  19. ვახტანგ ბერიძე – გვიანი შუა საუკუნეების ხუროთმოძღვრების მკვლევარი, არქიტექტურა და დიზაინი,  N1, თბ., 1994;
  21. ბასილი ზარზმელი ტაძართმშენებლობის შესახებ, ლიტერა­ტურა და ხე­ლო­ვ­ნება,  N1-6, თბ., 1996;
  22. წერილები, ნარკვევები, თბ., 2001;
  23. გელათი, წინათქმა, თბ., 2007 (თანაავტორი);
  24. ძეგლზე მოქცევის წესები ყმაწვილთათვის, თბ., 2008 (თანაავტორი);
  25. რეკომენდაციები ძეგლთა მოყვარულთათვის ანუ როგორ მოვეპყრათ ძეგლებს, თბ., 2008 (თანაავტორი);
  26. დავითგარეჯის მონასტერი, თბ.,2008;
  27. მცხეთის წმ. ჯვრის ტაძარი, თბ., 2008;
  28. Ancient Georgian Art,Tb., 2008;
  29. ქართული ქრისტიანული ხელოვნება, წინათქმა, ხუროთმოძღვრება, თბ.,2008 (თანაავტორი);
  30. გზაჯვარედინზე, წერილები, ნარკვევები, თბ., 2008;
  31. დავითგარეჯის მონასტრები. ნათლისმცემელი, ბერთუბანი, თბ., 2010.
  32. მშენებელი ოსტატები შუა საუკუნეების საქართველოში, თბ., 2012 (დ.ხოშტარიასთან და ნ. ნაცვლიშვილთან ერთად),